Hoe goed is mycelium als biobased bouwmateriaal?

Het Innovatielab van Hogeschool Inholland staat dezer dagen in het teken van paddenstoelen, meer in het bijzonder de ondergrondse schimmelnetwerken waaruit zij voortkomen. Dit mycelium blijkt ook goed als bouwproduct bruikbaar te zijn. Hoe goed? Dat wordt nu door Hbo-studenten onderzocht in het lab.

Experimenteren, dat is in dit stadium het heilige woord. Mycelium groeit doordat sporen van paddenstoelen zich voeden op houtachtig materiaal. Maar welk recept heeft welk effect? Hoe pakt het uit voor de sterkte, stijfheid, isolatiewaarde, groeisnelheid, maatvastheid en weersbestendigheid van het materiaal? En kunnen houtvezels vervangen worden door bermgras of riet?

“Dat onderzoeken we met onze docent-onderzoeker Twan Defesche en ongeveer twintig studenten uit verschillende richtingen in een project dat ook door Circulair Westfriesland en Provincie Noord-Holland wordt ondersteund”, vertelt Rogier Nijssen, lector slimme materialen voor de energietransitie bij Inholland. “De waarde van mycelium als biobased bouwmateriaal wordt breed onderkend. Maar we willen meer grip krijgen op de exacte eigenschappen ervan, zodat het optimaal ingezet kan worden. Dan kan het echt een geloofwaardig alternatief worden voor niet recyclebare oliegebaseerde producten.”

Mycelium als isolatiepaneel

Het heeft al geleid tot een aantal probeersels, zoals verschillende vazen die op een tafel in het lab staan. Maar de meest veelbelovende toepassing is vooralsnog een van de meest simpele: een vlakke plaat die als isolatiepaneel kan dienen. Een deel van zo’n plaat wordt op het moment van het interview getest op de thermische doorlaatbaarheid.

Als Rogier helemaal vrij denkt – en dat mag in het Innovatielab – dan vraagt hij zich af of je mycelium niet in een spouwmuur kunt laten groeien. Isolatie in uitvoering, zeg maar

“Vaak gebruik je in woningisolatie kunststofschuimen zoals EPS, PIR of PUR, Maar dat is verre van duurzaam. Een student werktuigbouwkunde, betrokken bij dit project, is nu bezig met de ontwikkeling van een prototype machine waar aan het begin sporen, vezel- en voedingsmateriaal gemengd worden, het groeiproces onder gecontroleerde omstandigheden plaatsvindt en aan het eind biobased plaatmateriaal uit de machine rolt. Als je de productie kunt opschalen, wordt het ook commercieel interessant.”

Sterkte en stijfheid beïnvloeden

Als Rogier helemaal vrij denkt – en dat mag in het Innovatielab – dan vraagt hij zich af of je mycelium niet in een spouwmuur kunt laten groeien. Isolatie in uitvoering, zeg maar. En een ander interessant punt: wat gebeurt er met myceliummaterialen, als zij op den duur weer gesloopt worden? Verteert het afval dan vanzelf? Welke schimmels komen er vrij en hoe schadelijk zijn zij?

Maar het meest intrigerend vindt Rogier de vraag of je de sterkte en stijfheid van mycelium zo kunt beïnvloeden dat het voor allerlei andere toepassingen geschikt kan worden. “Nu groeit mycelium alle kanten op. Maar wat als je de draadstructuren in die richting kan sturen waar de sterkte en stijfheid gewenst zijn en niet ergens anders waar het geen functie heeft? Dan maak je lichtgewicht ontwerp mogelijk en wordt het een nog interessanter materiaal.”

Prijs en waarde

Mycelium als kernmateriaal in een composiet voor windmolenbladen; waarom niet? Daar wordt nu een kunststofschuim of zachte, lichte houtsoort (balsa) voor gebruikt dat uit Zuid-Amerika wordt gehaald. Hoe duurzaam is dat? Mycelium kun je overal laten groeien. Als je bij een traditioneel product de milieuschade in de prijs betrekt, dan is het vrijwel altijd duurder dan biobased. “We moeten meer gaan denken in waarde dan in prijs”, aldus Rogier. Mycelium dat de wereld van de composieten en andere bouwmaterialen verovert; vooralsnog is die toekomst nog ver weg. Eerst het materiaal maar helemaal in de vingers krijgen. Wat dat concreet gaat opleveren? “Kom over een paar weken maar terug. Dan kunnen we je meer vertellen”, lacht Rogier.

Studenten van Inholland zoeken naar het juiste recept voor mycelium.