Wat we vaak afschrijven als organisch afval, kan uitstekend gebruikt worden als basismateriaal voor nieuwe producten. Dat besef begint steeds meer door te dringen, vooral nu grondstoffen steeds schaarser worden. In dit artikel twee recente voorbeelden van zulke biobased materialen: bermgras en de wortelstructuur van paddenstoelen. In het BioBased Bouw LAB worden de mogelijkheden van de natuur nog verder onderzocht.
Schone bermen leidt tot mooie producten
Als bermen nu worden gemaaid worden, gaat waardevol materiaal verloren. Er wordt geen rekening gehouden met alle rotzooi die in de bermen belandt, waardoor het maaiafval vervuild raakt. Doodzonde, want schoon bermgras kent inmiddels vele circulaire toepassingen. Het wordt verwerkt in isolatiepanelen, bokashi, papier, compost en verkeersborden. Zes studenten van de Wageningen Universiteit & Research (WUR) onderzochten in opdracht van Circulair Westfriesland de mogelijkheden om bermrommel te voorkomen of duurzaam op te ruimen.
Nieuwe maaitechnieken met eco-maaiers laten de vervuiling links liggen (in plaats van het mee op te zuigen), waarna het met andere machines opgeruimd kan worden. Je kunt het maaisel ook zeven. Adequate oplossingen, maar er hangt wel een prijskaartje aan. Afval dat niet lukraak wordt weggegooid, hoeft ook niet opgeruimd te worden. Dat is een stuk goedkoper. “We moeten meer aandacht besteden aan preventie. Hoe kun je verantwoord gedrag bij mensen stimuleren?”, stelt een van de studenten tijdens de presentatie van de resultaten.
Een nuttige strijder in het gevecht tegen bermvervuiling kan de Zwarte Soldatenvlieg zijn, die rottend materiaal opeet. Maar wet- en regelgeving houdt de inzet van dit insect nog tegen. Binnenkort gaat een werkgroep met ondernemers en overheid zich buigen over de verdere uitwerking van de aanbevelingen.
(tekst loopt door onder deze afbeelding)
Van schimmel isolatieschuim maken
Het principe is al langer bekend, maar het is nooit opgeschaald naar een niveau in Westfriesland waarbij het commercieel toegepast kan worden. Het ondergrondse wortelnetwerk van paddenstoelen (mycelium) kan bewerkt worden tot een schuim dat bijvoorbeeld in woningisolatie gebruikt kan worden (in plaats van het synthetische purschuim). Circulair Westfriesland start met Hogeschool InHolland en regionale bouwbedrijven een project waarbij dit proces vanaf het allereerste begin wordt opgezet.
“Nu halen we zakken substraat in huis waarmee we het mycelium laten groeien. Straks hebben we het procedé helemaal in eigen hand. Om de schimmeldraden op te kweken, heb je natuurvezels nodig waarop zij zich voeden. Het leuke is dat dit plantaardige restmateriaal beschikbaar wordt gesteld door lokale plantenkwekerijen, waaronder Gitzels uit Wervershoof”, vertelt Twan Defesche, docent/onderzoeker bij het lectoraat Composiet van InHolland. Onder hun vlag wordt dit project uitgevoerd.
“We zijn nu bezig met de aanloop, waarin we onder meer de groeitent klaarmaken. Het is belangrijk dat in deze tent de lucht super schoon is, want je wilt niet dat de schimmels besmet worden. Daarnaast zijn we studenten aan het werven. We verwachten in februari 2023 te kunnen starten. Het project duurt een jaar.”
In uitvoering: het BioBased Bouw LAB
Naast mycelium zijn er tal van andere regionale organische (rest)stromen die omgezet kunnen worden naar bouwmateriaal. Dit draagt bij aan de (versnelde) reductie van emissies als stikstof, koolstof en ammoniak, en is een oplossing voor de dreigende materiaaltekorten. Het streven is om in 2024 een BioBased Bouw LAB werkend te hebben in Noord-Holland Noord waarin onderzocht wordt welke bouwmaterialen vervangen kunnen worden door biobased alternatieven en hoe zij concreet ingezet kunnen worden in regionale (ver)bouwprojecten. Op 9 januari start een kwartiermaker die een plan van aanpak opstelt en structureel partners bij dit initiatief betrekt. Denk aan leveranciers van reststromen, overheden, onderwijs én Circulair Westfriesland. In januari volgt via circulairwestfriesland.nl een nadere introductie op de plannen en stelt de kwartiermaker zich voor.
De huidige wet- en regelgeving is grotendeels gebaseerd op traditionele bouwwijzen met hout, beton, staal en metselwerk. Het is van belang dat er wet- en regelgeving komt die adequaat is voor nieuwe materialen zoals bij houtbouw de CLT. De regels uit het BBL zijn nu nog niet toereikend voor CLT-houtbouw. Voornamelijk op het vlak van brandveiligheid, akoestiek en constructie zijn er vraagstukken rondom vergunningverlening.
In deze sessie gaan we in op de ervaringen met bouwtechnische aspecten en vergunningen, eventueel via voorbeeldcasussen, en hoe hier stappen in gemaakt kunnen worden. Er worden inzichten gedeeld vanuit de Omgevingsdienst omtrent de vergunningverlening voor brandveiligheid, akoestiek en constructie en hoe hiermee om te gaan in het bouwproces.