Van koeienbek tot winkelrek; op een duurzame manier kaas maken betekent ook aandacht hebben voor de omstandigheden waarin de belangrijkste grondstof – melk – wordt geproduceerd. CONO Kaasmakers is daar al twintig jaar geleden mee begonnen. ‘Kringloopmelkveehouderij’ krijgt bij hen steeds meer betekenis.
CONO Kaasmakers uit de Beemster is een coöperatie met circa 400 aangesloten melkveehouders, voornamelijk uit Noord-Holland. Onlangs werd hun Beemster kaas voor het vierde jaar op rij (!) door de Nederlandse consument uitgeroepen tot het meest duurzame kaasmerk. Dan kun je niet meer van toeval spreken.
Vergeleken met andere kaasmakers heeft CONO een lange traditie opgebouwd op het gebied van duurzaamheid. Dat begon in 2002, toen het bedrijf een beloningssystematiek introduceerde om haar leden te stimuleren de koeien vaker in de wei te laten grazen, aldus Manager Duurzaamheid Grietsje Hoekstra. “Dat levert niet alleen blijere koeien op, maar ook smaakvollere kaas. In de melk zitten meer natuurlijke mineralen en eiwitten.”
Caring Dairy
Het duurzame ijsmerk Ben & Jerry’s herkende in 2008 de weg die CONO was ingeslagen en verzekerde zich van de Noord-Hollandse melk voor de uitbreiding van haar ijsproductie in Europa. “Samen hebben we een duurzaamheidsprogramma opgezet, Caring Dairy, dat ongekend was in Nederland”, zegt Grietsje met gepaste trots. “En we blijven steeds nieuwe duurzame mogelijkheden verkennen.”
“Weidegang levert niet alleen blijere koeien op, maar ook smaakvollere kaas”
Veel maatregelen voor kringlooplandbouw zijn opgenomen in de reguliere bedrijfsvoering van de melkveehouders door middel van kritische prestatie-indicatoren. Zij hebben betrekking op de afname van ‘input van buiten’ zoals krachtvoer, kunstmest en (chemische) onkruidbestrijders. “Alleen al de productie daarvan zorgt voor CO2-uitstoot”, belicht Grietsje het grote plaatje. “Daarnaast waarborgen onze melkveehouders op deze manier dat er minder verlies is van stoffen als ammoniak, stikstof, fosfaat en koolstofdioxide. Dat ontlast het milieu. Deze mineralen blijven in de eigen kringloop behouden en vormen grondstoffen.”
Kruidenrijkere graslanden
Een goede bodemkwaliteit is essentieel in een duurzame bedrijfsvoering. Het is het fundament in een kringloop waar koeien kunnen leven van het land en het land kan leven van de koeien (onder meer door gezondere mest).
Grietsje: “We organiseren ook workshops over duurzaam bodembeheer. Wat is bijvoorbeeld de toegevoegde waarde van kruidenrijkere graslanden? Of hoe zorg je ervoor dat de bodem meer CO2 gaat opnemen, en hoe meet je dat dan? Het leuke is dat je steeds meer groepjes van melkveehouders en specialisten gaat krijgen die deze en andere thema’s gaan bespreken en onderzoeken. We doen het echt met elkaar, zoals het hoort in een coöperatie.”
Duurzame uitdagingen
Een streven voor de toekomst is om kringlooplandbouw uit te breiden en integraler te maken. Kunnen melkveehouders en akkerbouwers mest en plantaardig compost uitwisselen om hun bodems te verrijken? “Wij volgen die ontwikkelingen op de voet, omdat we die circulaire samenwerking erg belangrijk vinden voor duurzame landbouw. Een andere duurzame uitdaging is om met onze kaasmakerij compleet onafhankelijk te worden van fossiele brandstoffen. We zetten al fors in op wind- en zonne-energie.”
