ACHTERGROND – Deze eerste Integrale Circulaire Economie Rapportage (ICER 2021) schetst de voortgang van de transitie naar een circulaire economie in Nederland. Het PBL schrijft dit rapport op verzoek van het kabinet, dat streeft naar een volledig circulaire economie in 2050. De ICER zal eens in de twee jaar verschijnen en wordt in samenwerking met andere kennisinstellingen gemaakt.
Grondstoffengebruik en effecten
De ICER 2021 geeft zicht op internationale en nationale trends in het grondstoffengebruik en brengt tevens de milieu- en sociaaleconomische effecten in kaart die daaruit volgen. Dit gaat over zowel de hoeveelheid grondstoffen die wordt ingezet en gebruikt, als de hoeveelheid afval die na afdanken van producten en materialen vrijkomt. Maar het gaat ook over de effecten die het grondstoffengebruik heeft voor bijvoorbeeld klimaat, biodiversiteit en leveringszekerheid. De ICER 2021 laat onder andere zien dat voor Nederland de grondstoffenefficiëntie weliswaar is toegenomen, maar dat de absolute hoeveelheid grondstoffen nauwelijks daalt.
Zicht op de samenleving en beleid: het transitieproces
Omdat de effecten van meer circulair produceren en consumeren vaak lange tijd op zich laten wachten, beschrijft de ICER 2021 ook de acties van maatschappelijke partijen en de middelen die zij hiervoor inzetten, én de interventies van de overheid ter bevordering van de transitie naar een circulaire economie. Deze informatie maakt tijdig bijsturen van het proces dat tot een circulaire economie moet leiden, mogelijk. Daarbij gaat de ICER 2021 onder andere in op het aantal circulaire bedrijven en de houding en het gedrag van burgers ten opzichte van circulaire economie, maar analyseert ook het overheidsbeleid, zoals circulair inkopen en welk type beleid wordt ingezet.
Aanbevelingen voor beleid
De fysieke trends en de trends uit samenleving en beleid zijn in de ICER 2021 vervolgens vergeleken met de ambities en doelstellingen die zijn geformuleerd voor een circulaire economie. Op basis van deze vergelijking doet de ICER 2021 aanbevelingen voor beleid om de stevige ambitie te kunnen realiseren van een volledig circulaire economie in 2050. De ICER 2021 concludeert dat de overheid met haar circulaire-economiebeleid samen met maatschappelijke partijen de basis heeft gelegd, maar dat naast de vaak vrijwillige instrumenten die nu worden ingezet, de komende jaren meer dwingende instrumenten nodig zijn om de grote ambities te realiseren.
Totstandkoming ICER
De ICER is tot stand gekomen in samenwerking met, en met input van, de volgende instellingen: CBS, CPB, Centrum voor Milieuwetenschappen (Universiteit Leiden), RIVM, RVO, RWS, TNO en Copernicus Instituut (Universiteit Utrecht). Al deze instellingen dragen bij aan het meerjarige Werkprogramma Monitoring en Sturing Circulaire Economie, dat gecoördineerd wordt door het PBL.
